Áfallaáætlun Stóru-Vogaskóla

Í skólanum starfar áfallateymi. Það samræmir aðgerðir sem gripið er til ef stór áföll verða í skólastarfi eða einkalífi nemenda, s.s. slys eða dauðsföll.

 

A: Dauðsfall eða alvarlegt slys nemanda.

Ef börn deyja er það í flestum tilfellum af slysförum. Áfallið er þá skyndilegt og of stuttur tími til að undirbúa viðbrögð. Það sem skólinn gerir er:

• Fær staðfestingu á andláti hjá foreldrum, lögreglu eða sjúkrastofnun.
• Kallar til áfallateymi og umsjónarkennara viðkomandi nemanda. Áfallateymið heldur stuttan fund þar sem fólk skiptir með sér verkum og ákveður fyrstu viðbrögð skólans. Þau geta verið eftirfarandi:
  • Hver á að tilkynna andlát nemanda?
  • Hvernig og hvar á að tilkynna andlátið?
  • Kalla starfsfólk saman og tilkynna hvað gerst hefur og kynna fyrstu viðbrögð skólans.
  • Flagga í hálfa stöng þegar búið er að tilkynna nemendum andlátið.
  • Ávallt skal bera aðgerðir skólans undir viðkomandi foreldra.
  • Vinna í viðkomandi bekk sama dag.

 

• Í kjölfarið:
  • Æskilegt er að umsjónarkennari verði með sínum bekk það sem eftir er skóladags.
  • Prestur er kallaður til aðstoðar og ræðir hann við nemendur, e.t.v. stutt bænastund í skólanum, t.d. að kvöldi eða eins fljótt og unnt er, fyrir nemendur, aðstandendur og starfsfólk.
  • Foreldrum í viðkomandi bekk er tilkynnt símleiðis um atburðinn áður en rætt er við fjölmiðla og þeir beðnir um að sækja börn sín í lok skóladags.
  • Bréf er sent heim með nemendum þar sem sagt er frá því sem gerðist og hvernig skólinn hyggst taka á málum.
  • Mikilvægt er að athuga hvaða nemendur eru ekki í skólanum þennan dag svo hægt sé að senda skilaboð til þeirra.

 

Fundur með áfallateymi í lok dags og eins oft og þörf krefur næstu daga til að fara yfir stöðu mála og gera áætlanir um áframhaldandi vinnu. Mikilvægt að styðja vel við umsjónarkennara nemandans þannig að honum finnist hann ekki standa einn.

• Sjá um að kveðja berist frá skólanum. Ákveða hver skrifar minningagrein fyrir hönd skólans.
• Flagga í hálfa stöng daginn sem jarðarförin fer fram.
• Eiga uppkast af bréfi til að senda heim með nemendum.
• Safna saman í möppu lesefni um sorg og sorgarviðbrögð fyrir starfsfólk.
• Eiga lista yfir bækur sem gott er að lesa fyrir börn í sorg (á bókasafni).
• Eiga í möppu tilvalin orð sem sá sem tilkynnir andlát (skólastjóri, kennari) getur stuðst við þegar nemendum er sagt frá því að bekkjarfélagi þeirra hafi látist

 

B: Dauðsfall (eða alvarlegt slys) foreldra eða annarra náinna ættingja nemenda.

• Fá staðfestingu á andláti.
• Tilkynna atburðinn starfsfólki sem hefur með viðkomandi nemanda að gera.

 

Fundur með áfallateymi og umsjónarkennara þar sem viðbrögð skólans eru ákveðin. Þau geta verið eftirfarandi. Ávallt skal gæta þess að hafa samráð við ættingja um aðgerðir skólans.

• Tilkynna viðkomandi bekk um andlátið.
• Tilkynna foreldrum bekkjarfélaga með bréfi um andlátið
• Skólastjóri og umsjónarkennari fara með blóm eða samúðargjöf heim til viðkomandi nemanda, (samúðarkveðja stíluð á nemandann sjálfan).
• Ákveða hvernig skuli tekið á móti nemanda þegar hann kemur aftur í skólann.

 

Vinna í bekk viðkomandi nemanda:

• Gera bekknum grein fyrir því sem gerst hefur.
• Bekkurinn sendi kveðju til viðkomandi nemanda, yngri börn geta til dæmis tjáð sig með teikningum, eldri nemendur geta skrifað kveðjuljóð o.s.frv.
• Æskilegt er að kennari fari í heimsókn með kveðjurnar frá bekknum og afhendi barninu þær.

 

Undirbúa bekkjarfélaga nemandans undir það hvernig bekkurinn tekur á móti nemandanum þegar hann kemur aftur í skólann. Hvetja nemendur til að sýna tillitssemi.

Ræða við nemandann áður en hann kemur í skólann aftur og hlusta eftir því hvernig honum líður og hverju hann kvíðir. Sumir vilja koma eins og ekkert hafi í skorist en aðrir vilja gjarnan að kennarinn segi nokkur orð og enn aðrir vilja segja frá reynslu sinni.

Hlúa þarf vel að nemandanum á eftir. Þar er umsjónarkennarinn í aðalhlutverki þar sem hann þekkir nemandann best. Oft getur samt verið gott að fá utanaðkomandi aðstoð fyrir nemandann. Spyrjið um líðan nemandans og fjölskyldunnar ekki bara fyrstu dagana eða vikurnar heldur næstu mánuði á eftir.

Ekki er óalgengt að hegðun og námserfiðleikar barna stafi af sorg sem þau hafa orðið fyrir jafnvel þótt langur tími sé liðinn.

Ágætt er fyrir kennara að hafa í huga að oft geti verið gott að ráðleggja börnum að heimsækja hjúkrunarfræðing skólans og námsráðgjafa.

 

Hlutverk kennara sem stuðningsaðila í sorg:

• Sýna barni í sorg umburðarlyndi.
• Viðurkenna breytta hegðun barnsins og vita að breytingin getur varað í langan tíma.
• Skilja að barn afneitar oft tilfinningum eins og sársauka og bælir þær niður og oft líður langur tími áður en barn fær útrás fyrir tilfinningar sínar.
• Vita að eitt af einkennum sorgarinnar eru einbeitingarörðugleikar.
• Styðja barnið innan hópsins eins og frekast er unnt. Varast samt að ofvernda barnið ekki þannig að það einangrist ekki frá félögum sínum.
• Styðja einnig vini syrgjandans.
• Aðstoða barnið og vini þess við að vinna úr tilfinningum sínum, t.d. með sameiginlegu verkefni bekkjarins.

 

C: Dauðsfall eða alvarlegt slys starfsmanns.

• Fá staðfestingu á andláti.
• Kalla til áfallateymi og ákveða fyrstu viðbrögð skólans í samráði við ættingja starfsmannsins.
• Tilkynna starfsfólki atburðinn og hvernig skólinn hyggst taka á málum.
• Tilkynna nemendum atburðinn á sal eða inni í bekkjum.

 

Ef umsjónarkennari hefur látist er gott að einhver sem þekkir nemendurna vel sé með þeim, a.m.k. fyrsta daginn. Leyfa þarf nemendum að tjá sig um atburðinn bæði m.þ.a. tala og einnig í skapandi vinnu. Bekkurinn skrifi e.t.v. minningagrein um kennarann.

• Draga fána í hálfa stöng bæði daginn sem andlát á sér stað og jarðarfarardaginn.
• Fá e.t.v. prest til að hafa bænastund í skólanum.
• Taka ákvörðun um hvort leyfa eigi þeim nemendum sem vilja að vera viðstaddir jarðarför.
• Skrifa minningagrein fyrir hönd skólans.
• Heimsækja aðstandendur með kveðju frá skólanum.

 

Alvarlegt slys eða veikindi starfsmanns.

Áfallateymi skólans meti í samráði við viðkomandi starfsmann eða aðstandendur hvort og hverjir skuli upplýstir um gang mála. Jafnframt sé þess gætt að starfsmaður fái allan þann stuðning og aðstoð sem í skólans valdi er að veita.

 

D: Langvarandi veikindi eða alvarlegt slys.

Þegar alvarleg veikindi, eða slys, koma upp á heimili nemanda verður nemandi oft fyrir áfalli sem brýst út í allskonar viðbrögðum, t.d. óöryggi, hræðslu eða reiði. Mikilvægt er því að einhver fullorðinn tali um vandann við börn sjúklinga og sé reiðubúinn að svara spurningum sem hugsanlega vakna. Það eykur skilning barnanna á aðstæðum og hlífir þeim hugsanlega við óþarfa kvíða og vanlíðan. Starfsfólk þarf að vera á varðbergi gagnvart breytingum á hegðun barns og ræða þær við foreldra. Ef viðkomandi er foreldri nemanda skólans þarf kennari að fá upplýsingar um sjúkdóm foreldris og hvenær það er á sjúkrahúsi o.s.frv. Kennari þarf að geta svarað spurningum nemanda um viðkomandi sjúkdóm eða slys. Kennari þarf að ráðgast við foreldra um hvernig skuli tala við barnið og hve mikið skuli segja því. Einnig hvort tala skuli um ástandið við vini barnsins eða bekkjarfélaga. Stálpuð börn eiga að fá að vera með í ráðum hvort og hvernig bekkjarsystkinum er sagt frá. Oft gefur góða raun að kennarinn komi í heimsókn og ræði þessi mál við fjölskylduna. Sama gildir um alvarleg veikindi systkini nemenda. Ágætt er fyrir kennara að hafa í huga að oft geti verið gott að ráðleggja börnum að heimsækja hjúkrunarfræðing og námsráðgjafa skólans til að ræða líðan sína. Oft ímynda börn sér að þau eigi einhverja sök á veikindum foreldra sinna. Þau eiga ekki alltaf auðvelt með að skilja á milli raunveruleika og ímyndunar og halda stundum að verið sé að refsa þeim fyrir eitthvað sem þau hafa hugsað eða gert. Sektarkenndin verður þá oft skynseminni yfirsterkari og getur orðið mjög þungbær. Mikilvægt er að börn fái tækifæri til að virkja sköpunarhæfileika sína á meðan foreldrar eru veikir. Teikningar þeirra geta t.d. verið góður umræðugrundvöllur. Munið að gott samstarf við heimilið er nauðsynlegt og getur verið ómetanlegur stuðningur við barnið.